เบาหวานขึ้นตา เป็นภาวะแทรกซ้อนลำดับที่หนึ่ง ของผู้ที่กำลังป่วยเป็นโรคเบาหวานที่ไม่สามารถที่จะสามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้เข้าขั้นมาตรฐานได้ เนื่องจากว่าดวงตาก็เป็นอวัยวะหนึ่งที่ได้รับผลพวงโดยตรงจากสภาพการณ์น้ำตาลในเลือดสูงเหมือนกันกับส่วนอื่นๆของร่างกาย เพียงแค่ผู้ป่วยเองมักไม่รู้จักสึกถึงความผิดแปลกของดวงตาในขั้นแรกที่พบเห็นกับโรคเบาหวาน ด้วยความไม่รู้ตัวก็เลยนำมาซึ่งการทำให้ขาดการตรวจตาแล้วก็รับการรักษาอย่างที่ควรเป็น ในกรณีที่เป็นเบาหวานรวมทั้งควบคุมได้ไม่ดีนานกว่า 10 ปี จะมีโอกาสเสี่ยงเป็นโรคโรคเบาหวานขึ้นตามากถึง 80% เป็นเหตุให้เกิดโรคแทรกซ้อนรุนแรงอื่นๆตามมา แล้วก็อาจถึงขั้นสูญเสียอวัยวะสำคัญได้ผู้สนับสนุนที่สุด
เบาหวานขึ้นตายอดยอดเยี่ยมในภาวะแทรกซ้อนที่สามารถพบบ่อย โดยถ้าหรูหราน้ำตาลในเลือดสูงสะสมเป็นเวลานาน จะก่อให้ฝาบ้านเส้นเลือดฝอยทำงานเปลี่ยนไปจากปกติ เส้นเลือดเล็กๆทั่วทั้งร่างกายจะหมดสภาพไปทีละนิด แล้วก็เส้นเลือดฝอยที่ไปเลี้ยงดวงตาจะมีสภาพการณ์โป่งพอง มีการรั่วซึมแล้วก็ขับน้ำส่วนเกินออกทางดวงตา ในระยะรุนแรงจะพบเส้นเลือดแตกหน่อแตกต่างจากปกติและก็มีพังผืดร่วมด้วย ซึ่งนำมาซึ่งภาวการณ์เลือดออกจนตราบเท่าเรตินาลอก รวมถึงสูญเสียการมองเห็นไปตอนท้าย
ลักษณะโรคโรคเบาหวานขึ้นตา แบ่งออกเป็นหลายระยะ ดังนี้
-เบาหวานขึ้นตาระยะเริ่มต้นถึงระยะตรงกลาง : ระยะต้นผนังของเส้นเลือดที่เรตินาจะเริ่มไม่แข็งแรงและเริ่มโป่งพอง มีจุดเลือดออกและการรั่วซึมของเส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงดวงตาอยู่บ้าง แม้ว่ายังไม่มากสักเท่าไรนัก จัดเป็นระยะที่ยังไม่มีเส้นเลือดเกิดใหม่ (Nonproliferative Diabetic Retinopathy: NPDR) โดยอาการเริ่มของผู้ป่วยมักไม่มีอาการแสดงภาวการณ์ของโรคที่แจ้งชัด มักไม่เคยทราบสึกระคาย แสบตา หรือเจ็บ ลักษณะดวงตาจากภายนอกมองดูธรรมดา แต่ถ้าหากว่ามีจุดเลือดออกหรือการรั่วซึมบริเวณสาระสำคัญในตา อาจจะก่อให้มีค่าสายตาแปลง เห็นภาพเหยเก ความรู้ความเข้าใจในการแบ่งสีต่ำลง หรือมีเงาดำบังการมองแลเห็นน้อย โน่นเพราะว่าเบาหวานขึ้นตาเริ่มทำลายจอประสาทตาจากด้านในแล้ว
-เบาหวานขึ้นตาระยะเจริญรุ่งเรือง : เส้นเลือดที่ไปเลี้ยงดวงตาเริ่มหมดสภาพและก็ตันกระทั่งไม่สามารถไหลเวียนได้อย่างที่เคย ทำให้เรตินาขาดเลือด ร่างกายจะสร้างเส้นเลือดฝอยแตกออกใหม่ขึ้นมาทดแทน (Proliferative Diabetic Retinopathy: PDR) แต่มีความเปราะบางอ่อนแอมากกว่าปกติ และอาจมีพังผืดร่วม คนเจ็บจะพบรูปแบบของระยะเริ่มต้นตราบจนกระทั่งระยะกลางร่วมกับอาการที่รุนแรงขึ้น ตัวอย่างเช่น เลือดที่ออกในวุ้นตาบดบังการมองเห็น เรตินาลอก หรือมีภาวะแทรกซ้อนเสริมเติมเกิดเป็นต้อหินทุติยภูมิ อื่นๆอีกมากมาย ซึ่งภาวการณ์เหล่านี้แก้ไขได้ยาก รวมทั้งมักทำให้สูญเสียการมองเห็นสุดท้าย
ภาวะแทรกซ้อนจากภาวการณ์เบาหวานขึ้นตา
● จุดภาพชัดบวม : อาจเกิดได้กับเบาหวานทุกระยะ อาจเป็นฝ่ายเดียวหรือสองข้างก็ได้ คนไข้อาจแลเห็นจุดดำบริเวณกลางภาพ สายตาขุ่นมัว แยกสีได้ไม่ชัดเจน สภาพการณ์การมองแลเห็นผิดปกติจนถึงส่งผลเสียต่อกิจวัตรที่ทำทุกๆวัน ยกตัวอย่างเช่น การขับรถยนต์ การอ่านหนังสือ รวมทั้งการใช้สายตาจดจ่ออยู่กับบางสิ่ง อื่นๆอีกมากมาย
● ต้อกระจก : เมื่อภาวการณ์เบาหวานสะสมนานวันน้ำตาลในเลือดจะมีการกลายเป็นสารซอร์บิทอล (Sorbitol) และฟรุกโตส (Fructose) สะสมอยู่บริเวณเลนส์ตา ทำให้เลนส์ตาขุ่นขึ้น และบังแสงไฟไม่ให้ผ่านเข้าไปถึงดวงตา สถานการณ์ต้อกระจกนี้ควรต้องทำผ่าตัดเอาเลนส์ที่หม่นหมองออก แล้วหลังจากนั้นก็ใส่เลนส์เทียมเข้าไปทดแทน
● เลือดออกในวุ้นตาและเรตินา : หลอดเลือดที่ไม่แข็งแรงบริเวณดวงตาสามารถปริแตกได้ตลอดระยะเวลาเพราะความเปราะบาง ถ้าเลือดออกไม่เยอะแยะจะแลเห็นเป็นจุดสีดำลอยกลับไปกลับมาตามวิถีทางที่กรอกตามอง แต่ว่าถ้าหากว่ามีเลือดออกในจำนวนมหาศาลอาจบังการมองแลเห็นได้
● เพิ่มการเสี่ยงการได้รับเชื้อในดวงตาแล้วก็เบ้าตา : สภาพร่างกายที่ไม่เหมาะสม ทำให้ภาวการณ์ภูมิคุ้มกันดำเนินงานบกพร่อง อาจเพิ่มการเสี่ยงสำหรับเพื่อการติดเชื้อโรค ทำให้ตามัวมัวเร็วกว่าภาวการณ์ของโรค แล้วก็อาจไม่สามารถกลับมาแลเห็นได้อย่างชัดเจน แม้ว่าจะได้รับการรักษาอย่างเต็มเปี่ยมก็ตาม
● เรตินาลอก : ถ้าหากเบาหวานขึ้นตาอยู่ในระยะก้าวหน้า จอประสาทตาส่วนที่ขาดเลือดจะถูกกระตุ้นให้สร้างเส้นเลือดใหม่ที่ไม่อยู่ตรงตำแหน่งปกติ มีผนังเปราะแตกง่าย รวมทั้งอาจเกิดเยื่อราวกับพังผืดผลิออกตามหลอดเลือด จนถึงดึงรั้งจอประสาทตาให้หลุดลอก คนเจ็บบางทีก็อาจจะมองเห็นแสงไฟเสมือนฟ้าแลบ หรือจุดดำบังภาพน้อยอยู่เป็นประจำเวลา ซึ่งส่งผลต่อการมองแลเห็นโดยตรง ถึงขั้นตาบอดได้
● ต้อหิน : ผู้ที่กำลังป่วยเป็นโรคเบาหวานในระยะรุ่งโรจน์ที่มีการสร้างหลอดเลือดแตกต่างจากปกติอาจเกิดภาวะต้อหินทุติยภูมิขึ้น โดยกลุ่มหลอดเลือดแล้วก็พังผืดเหล่านี้จะไปรบกวนการระบายน้ำออกมาจากดวงตา นำมาซึ่งการทำให้ความดันดวงตาสูงขึ้น คนไข้มักมีลักษณะปวดตาเนื่องจากความดันตาสูง ถ้าหากเป็นนานเข้าโดยไม่ได้รับการรักษาจะเกิดความทรุดโทรมถาวรต่อเส้นประสาทที่ปฏิบัติหน้าที่ส่งรูปภาพที่เอามาจากตาไปยังสมอง ทำให้ประสาทตาฝ่อรวมถึงเป็นต้อหินโดยบริบูรณ์
● สูญเสียการมองแลเห็น : จุดหมายปลายทางของภาวการณ์เบาหวานขึ้นตาที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างทันเวลาอาจรุนแรงกว่าที่คิด เมื่อเบาหวานแผ่กระจายขึ้นหน้าหน้าจอประสาทตา จะมีการทำลายของเซลล์ประสาทตาและขั้วประสาทตา หรือเกิดภาวะเข้าแทรกต่างๆเพิ่ม หากว่าไม่ได้รับการดูแลรักษาโดยตลอดถูกทาง อาจทำให้คนไข้สูญเสียการมองเห็นอย่างคงทน
เบาหวานขึ้นตาคุ้มครองป้องกันได้ ด้วยการตรวจเลือกเฟ้นกรองเบาหวานขึ้นตาอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง
การตรวจเลือกกรองเบาหวานขึ้นตา ควรจะมีการขยายม่านตาเพื่อตรวจจอประสาทตา โดยกรุ๊ปแพทย์จะหยอดยาขยายม่านตาให้แก่ผู้เจ็บป่วย เพื่อม่านตาขยายตัว เมื่อม่านตาของคนบาดเจ็บขยายออกจนกระทั่งสุดความสามารถ หมอรักษาตาจะทำส่องกล้องตรวจหาความผิดแปลกของจอประสาทตา ซึ่งเป็นแถวทางมาตรฐาน สำเร็จการตรวจที่ละเอียดและถูกที่สุด ภายหลังได้รับยาขยายแล้วม่านตาจะกลับสู่ภาวการณ์ปกติใน 3-4 ชั่วโมง แม้กระนั้นในรายที่เป็นโรคเบาหวานมานาน ม่านตาอาจใช้เวลาหดกลับมาธรรมดานานกว่า 4 ชั่วโมงขึ้นไป นอกจากนี้แล้วในเรื่องที่พบความไม่ปกติ อาจชี้นำให้ถ่ายภาพเฉพาะส่วนเพิ่มเติมเพื่อผลในด้านดีในการติดตามรักษา
เมื่อได้รับการวิเคราะห์ว่าเป็นโรคโรคเบาหวาน น่าจะตรวจเลือกเฟ้นกรองเบาหวานขึ้นเรตินาอย่างละเอียดโดยทางข้างต้นอย่างฉับพลัน เนื่องจากไม่สามารถรู้ได้เลยว่าภาวการณ์เบาหวานได้สะสมในร่างกายมานานมากแค่ไหนแล้ว หากไม่พบความผิดแปลกและควบคุมระดับน้ำตาลเจริญก้าวหน้า อาจตรวจติดตามอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง แม้ว่าหากพบความแตกต่างจากปกติที่เรตินา หรืออยู่ในเวลาที่ควบคุมระดับน้ำตาลไม่ได้ ควรต้องติดตามผลให้บ่อยขึ้นตามระยะแล้วก็ความรุนแรงของโรค
โรงหมอหลุดพ้นพร้อมให้บริการตรวจรักษาโรคเบาหวานแบบครบวงจร ดูแลเบาหวานขึ้นตารวมทั้งภาวะแทรกซ้อนที่อาจตามมา โดยกรุ๊ปแพทย์ผู้ชำนาญการด้านเบาหวาน ต่อมไร้ท่อ และกรุ๊ปหมอรักษาสายตา ด้วยอุปกรณ์ทางห้องแลปที่ล้ำยุคเพื่อตรวจหาระดับน้ำตาลในเลือด ตรวจระดับน้ำตาลสะสมในเม็ดเลือด ตรวจโปรตีนไข่ขาวในเยี่ยว ตรวจระดับไขมันในเลือดจำพวกไม่ดี ตรวจหน้าที่แนวทางการทำงานของตับ ไต แล้วก็ที่สำคัญตรวจตรวจการไหลเวียนของเส้นเลือด (Vascular Doppler) แล้วก็ตรวจเท้าแบบละเอียด (Foot Examinations) ด้วยเครื่องมือเครื่องใช้เฉพาะ รวมถึงติดตามผลการตรวจตลอด 6 เดือน กับ ‘แพ็กเกจโรคเบาหวาน’ ในราคาโปรโมชั่นเพียง 4,800 บาท เพื่อแน่ใจว่าคุณจะค่อยค่าใช้สอย ไกลห่างจากเบาหวานขึ้นตา ได้รับการดูแลเบาหวานอย่างครอบคลุมคุ้มแล้วก็มีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง
ให้ดวงตาเป็นหน้าต่างของดวงใจที่แจ่มใสไปอีกนาน ด้วยการพบหมอรักษาสายตาตรวจหาการเสี่ยงเบาหวานขึ้นตาและจากนั้นก็ตรวจภาวะแทรกซ้อนของเบาหวานบ่อยๆทุกปี เนื่องจากว่าอาการลางเลือนไม่ได้เกิดขึ้นในระยะต้นของโรคเสมอก็เลยไม่ควรคอยจนถึงมีลักษณะอาการ การตรวจโรคโรคเบาหวานขึ้นตาที่คุ้มที่สุด เป็นการตรวจตั้งแต่ยังมองเห็นได้ธรรมดา ทั้งการดูแลและรักษาจะยังได้ผลดีกว่าถึงแม้อยู่ในระยะเริ่มต้นไปจนตราบเท่าระยะกลาง ตัดจังหวะและจากนั้นก็ปกป้องไม่ให้ขยายไปถึงเบาหวานระยะเจริญก้าวหน้า ไกลห่างภาวะแทรกซ้อนรวมถึงลดจังหวะเสี่ยงต่างๆที่อาจส่งผลต่อการมองเห็นได้
ถามข้อมูลเพิ่มเติมนอกเหนือจากนี้รวมทั้งนัดหมายแพทย์
เรียบเรียงโดย : พญ. จิรนันท์ ทรัพย์สินทวีผลบุญ หมอรักษาสายตา แพทย์ผู้ชำนาญการโรคต้อหิน ศูนย์ดวงตา ชั้น 5 โรงหมอหลุดพ้น
ศูนย์ดวงตา ชั้น 5 โรงหมอหลุดพ้น
เวลา 08.00-20.00 น. หรือโทร 0-2079-0058
หรือดาวน์โหลด ViMUT Application เพื่อนัดหมายแพทย์ หรือบริการขอความคิดเห็นหมอออนไลน์
